<aside> 🎧

• ÜÇÜNCÜ KONU SES DOSYALARI (Açmak için soldaki oka tıklayın) </aside>

3.1.Pay Piyasası Takas İşlemleri

Borsa İstanbul'da yaptığın hisse senedi alım satım işlemlerinin aslında perde arkasında nasıl tamamlandığını anlatan bir sistem bu. Diyelim ki bugün bir hisse senedi aldın veya sattın; bu işlemin parası ve hisse senedi hemen el değiştirmez. İşte bu değişimin kuralları ve zamanlaması "takas" olarak adlandırılır.

Takas Günü Nedir? (T+2 Kuralı) 🤔 Borsa İstanbul Pay Piyasası'nda yapılan işlemlerin takası, yani hisselerin ve paraların gerçekten el değiştirdiği gün, işlem gününü takip eden ikinci iş günüdür. Buna T+2 kuralı denir.

• Örnek: Pazartesi günü bir hisse senedi aldıysan, o hissenin sahipliği ve karşılığındaki paranın transferi Çarşamba günü tamamlanır.
• Yarım günlerde takas işlemi yapılmaz; yarım günlerde yapılan işlemler, bir önceki günün işlemleriyle birleştirilerek, yarım günü izleyen ikinci iş gününde toplu olarak takas edilir.
• Unutma: Taraflar, takas gününden önce hisse ya da parayı verip işlemi erkenden bitiremezler.

3.1.1.Takas Prensipleri (SINAV İÇİN ÇOK ÖNEMLİ 🚨)

Takasbank’ın paylara ilişkin sunduğu takas hizmetine ilişkin olarak tesis edilmiş olan temel takas prensipleri; netleştirme, kaydi takas, teslim karşılığı ödeme, merkezi takas ve aynı gün valörlü ödemedir. Temel takas prensipleri aşağıda gösterilmektedir.

Takasbank'ın sunduğu takas hizmetinin temelinde 5 önemli prensip bulunur. Bunları adın gibi bilmelisin:

1. Netleştirme: 🔄

• Bu prensip, bir üyenin (aracı kurumun) aynı gün içinde yaptığı tüm alım satım işlemlerini ayrı ayrı değil, toplu olarak değerlendirerek "net" borç veya alacağını hesaplamasıdır.
• Örnek: Diyelim ki bir aracı kurum gün içinde X hissesinden 1000 adet aldı ve 700 adet sattı. Netleştirme sayesinde kurum 1000 adet alacaklı ve 700 adet borçlu olmak yerine, sadece net olarak 300 adet hisseye alacaklı olur. Nakit için de aynı mantık geçerlidir.
• Bu, hem menkul kıymet (hisse senedi) bazında hem de müşteri/portföy bazında yapılır ve günlük olarak uygulanır.

1. Kaydi Takas: ✍️

• Bu, nakit ve kıymet (hisse senedi) borç/alacaklarının fiziksel olarak değil, sadece "hesaben" yani dijital kayıtlar üzerinden ödenmesi veya aktarılması anlamına gelir.