1- Kaydi sistemde bedelli sermaye artırımı süreci, hakların dağıtımı, bedellerin ödenmesi ve yeni payların hesaba geçmesi gibi adımları içeren karmaşık bir operasyondur. Bu süreçle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi, sürecin işleyişini yanlış açıklamaktadır?
a) Bedelli sermaye artırımı işlemlerinde, yeni pay alma hakları (rüçhan hakları) öncelikle ilgili hak sahiplerinin hesaplarına kaydedilir.
b) Yeni pay alma bedelinin yatırımcı tarafından yatırılması üzerine, ilgili üyenin MKS'den bildirimi ile yeni pay alma hakları hesaptan silinir.
c) Süresi içerisinde kullanılmayan yeni pay alma hakları, sürenin sonunda ihraççı şirketin havuz hesabına aktarılarak şirket tarafından satılır.
d) Sermaye artırımı sonucu oluşan yeni paylar, ihraççının havuz hesabından ilgili yatırımcı ve ortak hesaplarına aktarılır.
e) Esas sermaye sistemindeki ortaklıklar için yapılan bu kayıtlar, sermayenin ticaret siciline tescili ile kesinlik kazanır.
2- Bir üyenin temerrüdü sonucu alacağını (nakit veya menkul kıymet) zamanında alamayan başka bir üyeye Takasbank tarafından "mağduriyet ödemesi" yapılabilmesi için aşağıda belirtilen koşullardan hangisinin gerçekleşmesi aranmaz?
a) Ödemenin gecikmesinin Takasbank, Borsa İstanbul, MKK ve TCMB sistemlerindeki bir sorundan kaynaklanmamış olması.
b) Alacağı ödenemeyen mağdur üyenin, ilgili takas gününe ilişkin kendi tüm takas yükümlülüklerini zamanında ve eksiksiz yerine getirmiş olması.
c) Temerrüde düşen üyenin yaptığı yazılı itirazın Takasbank Temerrüt Komitesi tarafından geçersiz kabul edilerek temerrüt cezasının tahsil edilmiş olması.
d) Mağduriyet ödemesi talep eden alacaklı üyenin, son 6 aylık dönem içerisinde hiç temerrüde düşmemiş olması.
e) Temerrüde düşen üyenin borcunu aynı gün valörüyle kapatamamış olması.
3- Takasbank'ın VİOP'ta teminatları hesaplamak için kullandığı BISTECH Marjin Yöntemi'nin temel felsefesi ve işleyişi hakkında aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
a) Bu yöntem, her bir pozisyonun riskini ayrı ayrı hesaplar ve bu risklerin toplamı kadar teminat talep eder; pozisyonlar arası risk azaltıcı etkileri dikkate almaz.
b) Bu yöntem, sadece opsiyon pozisyonlarının riskini ölçmek için kullanılırken, vadeli işlem sözleşmeleri için daha basit bir yöntem olan standart teminatlandırma uygulanır.
c) Bu yöntem, portföydeki tüm pozisyonları bütünsel olarak değerlendirir ve ters yönlü pozisyonların risk azaltıcı etkisini hesaba katarak daha verimli risk hesaplaması yapar.
d) BISTECH Marjin Yöntemi, teminat ihtiyacını belirlerken sadece geçmiş bir aylık veriyi ve %95 güven düzeyini kullanarak daha esnek bir teminatlandırma sağlar.
e) Bu yöntem, bir yatırımcının portföyündeki en riskli tek bir pozisyonu belirler ve sadece o pozisyonun riskini karşılayacak kadar teminat talep eder.
4- Pay Piyasası'nda bir aracı kurumun, takas günü olan T+2 gününde saat 16:45'e kadar yükümlülüklerini yerine getirmemesi durumunda, herhangi bir bildirime gerek kalmaksızın otomatik olarak temerrüde düşmesi söz konusudur. Bu durumda temerrüt faizi hesaplamasında kullanılacak olan faiz oranı nasıl belirlenir?
a) TCMB Politika Faizi'nin belirli bir katsayı ile çarpılmasıyla bulunur.
b) Sadece Takasbank Para Piyasası'nda oluşan bir gecelik ağırlıklı ortalama faiz oranıdır.
c) Borsa İstanbul Repo-Ters Repo Pazarı, TCMB Bankalararası Para Piyasası ve Takasbank Para Piyasası'nda oluşan bir gecelik ağırlıklı ortalama faiz oranlarından en yüksek olanıdır.
d) Temerrüde düşen üyenin bir önceki ay ortalama maliyetlenme oranına göre belirlenir.
e) Borsa İstanbul tarafından günlük olarak ilan edilen referans faiz oranıdır.
5- VİOP'ta işlem yapan bir yatırımcının, pozisyonlarının zarar etmesi sonucu hesabındaki teminatın "bulunması gereken teminat" seviyesinin altına düşmesiyle tetiklenen "teminat tamamlama çağrısı" süreciyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
a) Yatırımcı, teminat açığını kapatmak için hesabına sadece nakit Türk Lirası yatırabilir; bu aşamada hisse senedi veya döviz gibi diğer varlıkları teminat olarak sunamaz.
b) Yatırımcının, gün sonunda yapılan teminat tamamlama çağrısını yerine getirmek için ertesi iş günü saat 15:00'e kadar süresi vardır.
c) Takasbank, gün sonu hesaplamaları sonucunda teminat açığı tespit ettiğinde, bu durumu aracı kuruma bildirerek teminat tamamlama çağrısı yapar.
d) Yatırımcı, belirtilen süre içinde teminat açığını kapatmazsa "temerrüde" düşmüş sayılır ve Takasbank'ın aracı kurum üzerinden pozisyonlarını re'sen kapatma yetkisi doğar.
e) Teminat tamamlama çağrısı alan bir yatırımcı, ertesi gün pozisyonunu kâra geçirecek bir piyasa hareketi olsa bile, çağrıya konu olan açığı kapatma yükümlülüğünden kurtulmaz.
6- Bir üyenin MKT hizmeti verilen piyasalardaki toplam pozisyonlarından kaynaklanan bulunması gereken teminat tutarının, kendisine tanımlanan risk limitini %220 oranında aştığı bir senaryoda, Takasbank'ın atacağı adımlar arasında aşağıdakilerden hangisi yer alır?
a) Üyeye yazılı bir uyarı gönderilir ve riskini azaltması için 24 saat süre tanınır.
b) Üyenin risk artırıcı yöndeki yeni emirleri engellenir, mevcut pasif emirlerine dokunulmaz.
c) Üyenin sadece müşteri hesaplarındaki emir iletimi durdurulur, kendi portföyü için işlem yapmasına izin verilir.
d) Üyenin risk limiti otomatik olarak %20 artırılır ve ilave işlem teminatı yatırması için takip eden iş günü saat 15:00'e kadar süre verilir.
e) Üyenin emir iletimi engellenebilir ve BISTECH işlem sistemindeki mevcut tüm pasif emirleri otomatik olarak iptal edilebilir.
7- Takasbank'ın takas hizmeti sunduğu piyasalar ve bu piyasalarda MKT rolünü üstlenip üstlenmediği farklılık göstermektedir. Aşağıdaki piyasa ve MKT rolü eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?
a) Borsa İstanbul - Pay Piyasası → MKT Rolü Var
b) Takasbank - Ödünç Pay Piyasası → MKT Rolü Var
c) Borsa İstanbul - Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası → MKT Rolü Var
d) Borsa İstanbul - Kıymetli Madenler ve Kıymetli Taşlar Piyasası → MKT Rolü Var
e) Borsa İstanbul - Borçlanma Araçları Piyasası → MKT Rolü Var
8- Bir önceki iş günü sonunda yapılan hesaplamalar neticesinde BAP işlemleri nedeniyle teminat tamamlama çağrısı alan bir üyenin, bu yükümlülüğünü temerrüde düşmeden yerine getirmesi için son tarih ve saat aşağıdakilerden hangisidir (tam iş günü varsayımıyla)?
a) Çağrının yapıldığı gün saat 17:00
b) Bir sonraki iş günü en geç saat 15:00
c) Bir sonraki iş günü en geç saat 11:00
d) Çağrıyı takip eden ikinci iş günü saat 11:00
e) Bir sonraki iş günü Borsa seans açılışına kadar
9- Bir yatırımcının Pay Piyasası'nda yeni bir pozisyon açtığı anda, gelecekte meydana gelebilecek ani ve büyük fiyat değişimlerine karşı bir güvence olarak, pozisyonun temerrüt halinde kapatılmasına kadar geçecek süredeki riski karşılamak amacıyla Takasbank'a yatırdığı "kapora" niteliğindeki teminat türü aşağıdakilerden hangisidir?
a) Başlangıç Teminatı
b) İlave İşlem Teminatı
c) Değişim Teminatı
d) Garanti Fonu Katkı Payı
e) Nakit Teminat
10- Sermaye piyasası araçlarının takas talimat ve işlemlerinin, belirli bir aşamadan sonra geri alınamaması ve iptal edilememesi, piyasanın güven ve istikrarı için kritik öneme sahiptir. Bir üyenin iflası veya faaliyetlerinin durdurulması gibi durumlarda dahi, daha önce sisteme girilmiş olan takas talimatlarının geçerliliğini korumasını ifade eden bu temel prensip aşağıdakilerden hangisidir?
a) Teslim Karşılığı Ödeme
b) Çok Taraflı Netleştirme
c) Öncelikli Alacak Hakkı
d) Merkezi Karşı Taraf
e) Takas Kesinliği
11- MKT hizmeti verilen piyasalarda üyeler tarafından yatırılan işlem teminatları, Takasbank'ın mülkiyetine geçse de, bu teminatların kullanımı ve korunmasına yönelik çok katı kurallar bulunmaktadır. Bu kuralların temel amacı, teminatların kuruluş amacına uygun kullanılmasını ve üye malvarlığının korunmasını sağlamaktır. Buna göre, işlem teminatlarının hukuki statüsü ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
a) Üyenin vergi borçları gibi kamu alacakları için haczedilebilir.
b) Üyenin iflası halinde, iflas masasına dahil edilerek diğer alacaklılara dağıtılır.
c) Üyenin bir başka müşterisinin teminat açığını kapatmak için, diğer müşterilerinin teminat fazlaları kullanılabilir.
d) Takasbank, bu teminatları kendi operasyonel giderlerini karşılamak için serbestçe kullanabilir.
e) Yalnızca üyelerin birbirlerine olan takas yükümlülüklerinin ifası amacıyla kullanılır ve bu amaç dışında haczedilemez, rehin edilemez ve iflas masasından etkilenmez.
12- Pay Piyasası'nda işlem teminatı ve Garanti Fonu katkı payı kompozisyonları karşılaştırıldığında, en likit ve güvenli varlıklar olan Nakit Türk Lirası, Konvertibl Döviz ve Devlet İç Borçlanma Senetleri için uygulanan "Grup Limiti" oranlarındaki temel fark aşağıdakilerden hangisidir?
a) İşlem teminatında bu varlıkların grup limiti %90 iken, Garanti Fonu'nda bu varlıklar için limit %100'e yükselmektedir.
b) Her iki teminat türünde de bu varlıklar için grup limiti %90 olarak sabitlenmiştir.
c) İşlem teminatında bu varlıkların grup limiti %100 iken, Garanti Fonu'nda %90'dır.
d) İşlem teminatında bu varlıkların grup limiti %70 iken, Garanti Fonu'nda %50'dir.
e) Bu varlıkların grup limitleri arasında İşlem Teminatı ve Garanti Fonu açısından hiçbir fark bulunmamaktadır.
13- MKT hizmeti verilen piyasalarda, müşteri pozisyon ve teminatlarının, üyenin kendi pozisyon ve teminatlarından (portföy) ayrı olarak izlenmesi esastır. Bu ayrıştırma, yatırımcıyı koruyan en temel mekanizmalardan biridir. Bu ilke çerçevesinde, aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
a) Bir MKT üyesinin kendi portföyü için oluşan teminat açığı, müşterilerinin teminat fazlaları kullanılarak kapatılabilir.
b) Müşteriye ait pozisyonlarla ilişkili teminatlar, yalnızca ilgili müşterinin kendi yükümlülüklerinin tasfiyesinde kullanılabilir.
c) Takasbank, operasyonel kolaylık sağlamak amacıyla tüm müşteri teminatlarını tek bir toplu hesapta izleyebilir.
d) Müşteri teminatlarının ayrıştırılması, yalnızca yabancı para cinsinden olan pozisyonlar için zorunludur.
e) Müşteri teminatlarının ayrıştırılmasından doğan ek maliyetler, doğrudan müşterinin hesabından tahsil edilir.
14- BAP Garanti Fonu katkı payı yükümlülüklerinin hesaplanma ve güncellenme periyodu aşağıdakilerden hangisidir?
a) Her gün sonunda hesaplanır, ertesi gün güncellenir.
b) Her haftanın son iş günü hesaplanır, takip eden haftanın ilk iş günü güncellenir.
c) Her ayın ilk iş günü itibarıyla hesaplanır, takip eden işgünü güncellenir.
d) Üç ayda bir gözden geçirilir ve Takasbank Yönetim Kurulu kararıyla güncellenir.
e) Yılda bir kez hesaplanır ve takip eden yılın başında güncellenir.
15- Şartlı Virman sisteminin üyeler için sağladığı esnekliklerden biri olan "ileri valörlü talimat" özelliğinin işleyişi aşağıdakilerden hangisinde doğru açıklanmıştır?
a) Talimatlar girildiği tarihte eşleşir, ancak işlemin takası ve borçların kapanması talimatta belirtilen ileri bir tarihte gerçekleşir.
b) Talimatlar sadece gelecekteki bir tarih için girilebilir.
c) İleri valörlü talimatlarMmenkul kıymet transferi için kullanılabilir.
d) Talimat, valör gününe kadar her gün yeniden fiyatlandırılarak güncellenir.
e) Bu talimatlar, sadece Toptan Satışlar Pazarı'ndaki işlemler için geçerlidir.
16- Tezgah Üstü (OTC) piyasada Takasbank'ın MKT hizmeti verdiği bir işlemde, iş günü sonunda net pozitif sözleşme değerine sahip olan bir tarafın "finansman maliyeti" açısından yükümlülüğü nedir?
17- NAT yönteminde, verim eğrilerinde meydana gelebilecek ve risk senaryolarının temelini oluşturan üç bağımsız değişiklik (temel bileşenler) aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
18- Garanti Fonu'ndaki varlıklar, kuruluş amacı dışında kullanılamaz ve belirli bir hukuki korumaya sahiptir. Aşağıdakilerden hangisi, Garanti Fonu'ndaki varlıkların bu özel hukuki koruma statüsünü ifade eden durumlardan biri değildir?
19- Bir VİOP üyesinin temerrüde düşmesi üzerine Takasbank, üyenin açık pozisyonlarını yönetmek ve riski bertaraf etmek için bir dizi önlem alabilir. Bu önlemlerden biri olan "açık pozisyonların ihale yoluyla devredilmesi" sürecine ilişkin aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?