<aside>
🎧
- BİRİNCİ KONU SES DOSYALARI (Açmak için soldaki oka tıklayın)
</aside>
Giriş: Sermaye Piyasasına Merhaba! 👋
Sermaye piyasası hukuku, ilk bakışta karmaşık ve göz korkutucu görünebilir. Ancak endişelenmeyin! Bu rehber, sınava hazırlık sürecinizde size yol göstermek, akademik ve hukuki dili herkesin anlayabileceği, akılda kalıcı ve sınavda işinize yarayacak pratik bilgilere dönüştürmek için hazırlandı. Sadece kuralları ezberlemek yerine, sermaye piyasasının temel mantığını, neden var olduğunu ve nasıl işlediğini kavramanıza yardımcı olmak. Bu temeli sağlam attığınızda, detayların ne kadar kolay yerli yerine oturduğunu göreceksiniz.
1.1. Sermaye Piyasası Nedir ve Ne İşe Yarar? (Sermaye Piyasası Kavramı)
1.1.1. Finans Dünyasının Büyük Sahnesi 🎭
En basit haliyle sermaye piyasasını, parası olanlar (tasarruf sahipleri) ile paraya ihtiyacı olanların (şirketler, devlet) buluştuğu büyük bir pazar yeri olarak düşünebilirsiniz. Bu pazarı diğerlerinden ayıran en önemli kelime "vade"dir. Şöyle bir benzetme yapabiliriz: Kısa vadeli, günlük ihtiyaçlar için gidilen yer para piyasasıdır (mahalle bakkalı gibi), ama büyük, uzun vadeli projeler (yeni bir fabrika kurmak, büyük bir altyapı projesi finanse etmek) için gelinen yer sermaye piyasasıdır (büyük bir alışveriş merkezi gibi).
Bu büyük pazar yeri, ekonominin can damarlarından biridir ve çok önemli görevler üstlenir.
‼️ Sınav Notu: Sermaye piyasasının temel fonksiyonları sınavda kesin çıkar! Bu fonksiyonlar şunlardır :
- Ekonomiye Kaynak Sağlamak: Şirketlerin yatırım yapması, büyümesi ve yeni istihdam yaratması için ihtiyaç duyduğu uzun vadeli fonları sağlar.
- Sermaye Birikimi Oluşturmak: Küçük küçük tasarrufların bir araya gelerek büyük yatırımlara dönüşmesine olanak tanır.
- Likidite Sağlamak: Yatırımcıların sahip oldukları hisse senedi veya tahvil gibi araçları istedikleri zaman kolayca nakde çevirebilmelerini sağlar.
- Riskleri Dağıtmak: Yatırımcıların farklı araçlara yatırım yaparak risklerini yaymalarına imkan verirken, şirketlerin de projelerinin riskini binlerce ortağa dağıtmasını sağlar.
- Mülkiyeti Tabana Yaymak: Büyük şirketlerin sahipliğinin (mülkiyetinin) sadece birkaç kişinin elinde olmasından çıkıp, halka arzlar yoluyla çok sayıda küçük yatırımcıya yayılmasını sağlar.
1.1.2. Piyasanın İki Yüzü: Birincil ve İkincil Piyasalar
Bu ayrım, konunun kalbidir ve çok iyi anlaşılması gerekir. Piyasayı bir araba pazarı gibi düşünelim.
- Birincil Piyasa (Sıfır Kilometre Araç Pazarı 🚗): Burası, bir şirketin paraya ihtiyacı olduğunda, hisse senedi veya tahvil gibi finansal araçları ilk defa yatırımcılara sattığı yerdir. Bu satıştan elde edilen para, doğrudan şirketin kasasına girer ve yatırımları için kullanılır. Bu işleme "ihraç" denir.
- Gerçek Hayattan Örnek: Koton Mağazacılık, 2024 yılında halka arz (IPO - Initial Public Offering) düzenledi. Bu işlemle şirket, hisselerini ilk kez yatırımcılara satarak yaklaşık 4.17 milyar TL fon topladı. Bu para, şirketin yurt içi ve yurt dışı mağaza açılışları, depo otomasyonu ve işletme sermayesi gibi büyüme hedeflerini finanse etmek için kullanılacaktır. Bu, tam bir birincil piyasa faaliyetidir.