<aside>
🎧
- İKİNCİ KONU SES DOSYALARI (Açmak için soldaki oka tıklayın)
</aside>
2.1.Merkezi Kayıt Kuruluşunun Kuruluş, Faaliyet, Çalışma ve Denetim Esasları Hakkında Yönetmelik
2.1.1. Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) Nedir? 📚
MKK, aslında borsada ve finans piyasalarında alıp sattığımız hisse senetleri, tahviller gibi sermaye piyasası araçlarının dijital kasası ve kayıt defteri gibi düşünebilirsin. Eskiden bu kağıtları fiziksel olarak basıp saklarken, MKK sayesinde artık her şey elektronik ortamda takip ediliyor. Buna "kaydileştirme" diyoruz. MKK, bu kaydileştirilmiş araçları ve bunlara ait hakları (kimin ne kadar hissesi var, ne zaman temettü alacak gibi bilgileri) elektronik ortamda, üyeleri ve gerçek sahipleri adına izler ve merkezî olarak saklar. Yani, senin adına bankan hisse senedi aldığında, o hissenin aslında MKK'da senin adına kayıtlı olduğunu bilmelisin!
MKK'nın nasıl kurulduğu, ne iş yaptığı, kimlerin üye olduğu ve nasıl denetlendiği gibi tüm kuralları "Merkezi Kayıt Kuruluşunun Kuruluş, Faaliyet, Çalışma ve Denetim Esasları Hakkında Yönetmelik" ile düzenlenmiştir.
2.1.2. MKK'nın Ortaklık Yapısı ve Sermayesi 💰 (Sınavda çıkma ihtimali yüksek!)
Peki, bu kadar önemli bir kurumun sahibi kimler? MKK, aslında bir anonim şirket olarak kurulmuştur ve bazı büyük finans kuruluşları ona ortak olmuştur.
- Kurucu Ortaklar: MKK'ya ortak olabilecek kuruluşlar şunlardır: Borsa İstanbul A.Ş., Sermaye Piyasası Kanunu'na (SPKn) göre kurulan diğer borsalar, Takasbank ve Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği (TSPB).
- Sermayesi: MKK'nın toplam sermayesi 100 milyon TL'dir. Bu sermaye A ve B grubu olmak üzere iki farklı pay grubuna ayrılmıştır.
- Ortaklık Dağılımı (31.12.2016 itibarıyla): Bu oranları bilmek sınavda işine yarayabilir!
- Takasbank: En büyük pay sahibi ve sermayenin %64.9'una sahiptir (yani 64.9 milyon TL).
- Borsa İstanbul: İkinci büyük ortaktır ve sermayenin %30.1'ine sahiptir (yani 30.1 milyon TL).
- TSPB (Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği): En küçük paya sahiptir ve sermayenin %5'ine sahiptir (yani 5 milyon TL).
- Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) Onayı: MKK'nın ana sözleşmesi (yani kuruluş belgesi) SPK tarafından onaylanır. Ayrıca, ortakların sahip olabileceği maksimum pay oranları da bu sözleşmede belirtilir. Örneğin, Borsa İstanbul'un payı %50'yi, Takasbank'ın payı %75'i, TSPB'nin payı %10'u geçemez. SPK, kâr payı dağıtım oranlarına veya ortaklara verilen imtiyazlara sınırlama getirebilir.
2.1.3. MKK'nın Görev ve Yetkileri ✨ (Çok önemli, sınavda detay sorulabilir!)
MKK'nın temel görevleri oldukça geniş bir yelpazeyi kapsar. Bu görevler, sermaye piyasasının güvenli ve düzenli çalışması için hayati öneme sahiptir:
- Kaydileştirme ve Takip: Sermaye piyasası araçlarını kağıtsız hale getirmek (kaydileştirmek) ve bunlara bağlı hakları elektronik ortamda takip etmek, merkezî olarak saklamak ve hakların kullanım hizmetini vermek. Örneğin, şirketler temettü dağıttığında bu bilgiyi MKK üzerinden izler.
2.Kayıt Tutarlılığı ve Güvenlik: Üyelerin tuttuğu kayıtların doğru ve tutarlı olduğunu kontrol etmek, hata varsa düzeltilmesini istemek ve durumu hemen SPK'ya bildirmek. Sistemin güvenli çalışması için her türlü önlemi almak.